შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე მშობელზე ზრუნვა შვილისთვის უდიდესი გამოწვევაა, რომელიც ფიზიკურ თუ ემოციურ სირთულეებთან არის დაკავშირებული. ეს არის როლების ინვერსია, სადაც შვილი, რომელიც ბუნებრივად მშობლის მზრუნველობას უნდა გრძნობდეს, თავად კისრულობს მეურვის ფუნქციას. ასეთ დროს ყოველდღიურობა იქცევა რუტინულ მოვალეობათა უწყვეტ ჯაჭვად, რომელიც მოიცავს არა მხოლოდ ფიზიკურ დახმარებას, არამედ მუდმივ ემოციურ მხარდაჭერასაც. ერთ–ერთი ყველაზე დიდი სირთულე სწორედ ემოციური ტვირთია. შვილი ხშირად განიცდის დანაშაულის გრძნობას, რომ ვერ ასრულებს ყველაფერს სრულყოფილად ანდა უსამართლობის გრძნობა უჩნდება საკუთარი ბედის მიმართ. მშობლის ავადმყოფობა და მასზე ზრუნვა შეიძლება გახდეს მარტოობის, იზოლაციისა და სოციალური ცხოვრების შეზღუდვის მიზეზი. ამ დროს, შვილისთვის რთულია საკუთარი ცხოვრების, კარიერისა თუ რომანტიკული ურთიერთობების დაგეგმვა, რადგან მისი ყურადღება მუდმივად მშობელზეა გადატანილი.
კოტე ჩაბაკაურის სტუდენტური ფილმი „სათამაშო ცხენი“ (2019), სადაც ახალგაზრდა დურგალი ბიჭი ხეიბარ დედას უვლის, ამ მძიმე რეალობის მცირე ნაწილს გადმოგვცემს. ფილმი არ აჩვენებს პირდაპირ ყველა სირთულეს, მაგრამ მიგვანიშნებს დედის მძიმე მდგომარეობაზე. ეს ურთიერთობა სიმბოლურადაც არის წარმოდგენილი: ბიჭი მუშაობს, ქმნის ხის სათამაშოებს, რომლებსაც დედა საღებავებით მოხატავს. ეს არის ერთგვარი გზა, რომლითაც შვილი და დედა ერთობლივად აგებენ საკუთარ პატარა სამყაროს, სადაც თითოეულს თავისი ფუნქცია აქვს. დედა ამით თითქოს შვილის შექმნილ ნივთებს სულს უნერგავს. ეს არის მათი კომუნიკაციის უჩვეულო ფორმა.
ფილმში განსაკუთრებული ეპიზოდია, როდესაც დედა სანთელს ანთებს და შვილისთვის ლოცულობს. ეს არის სცენა, რომელიც, ერთი შეხედვით, უბრალოა, მაგრამ ღრმა ემოციურ დატვირთვას ატარებს. დედა ასრულებს არა მხოლოდ რელიგიურ, არამედ პირად რიტუალს. სანთელი აქ სიმბოლოა იმედის, რწმენისა და იმ სინათლისა, რომელსაც იგი თავისი შვილის ბედში ხედავს. მისი ლოცვა ჩუმი და ინტიმური აქტია. ეს არის მისი შინაგანი სამყაროს გამოხატულება, ერთადერთი გზა, რომლის საშუალებითაც, ფიზიკური შეზღუდვის მიუხედავად, მან შვილზე ზრუნვა და სიყვარული შეიძლება გამოხატოს. ეპიზოდის კულმინაცია მაშინ დგება, როდესაც სტუმარი მოდის. დედის რეაქცია, როდესაც ის სანთელს მალევე აქრობს, მეტყველებს მის ძლიერ ემოციურ მდგომარეობაზე. ეს ჟესტი აჩვენებს, რომ ლოცვის მომენტი იმდენად პირადულია, რომ მას არ სურს, ეს სხვამ დაინახოს ან გაიზიაროს.
რეჟისორი ამ სცენას იყენებს იმისათვის, რომ მაყურებელს დედის შინაგანი სამყარო და მისი უსაზღვრო სიყვარული და მზრუნველობა დაანახოს. სანთლის ანთება და ჩაქრობა არის სწრაფი, მაგრამ ძლიერი მოქმედება, რომელიც უფრო მეტს ამბობს, ვიდრე ნებისმიერი დიალოგი. ეს სცენა მაყურებელში ემპათიასა და პატივისცემას იწვევს, რადგან აჩვენებს, თუ რა ძალისხმევა და ემოცია იმალება ერთი მარტივი მოძრაობის უკან.
ხშირად, სტუდენტური კინო წარმოადგენს ერთგვარ ექსპერიმენტულ სივრცეს, სადაც ახალბედა რეჟისორები საკუთარ ხედვასა და ტექნიკურ შესაძლებლობებს ავლენენ. კოტე ჩაბაკაურის ეს მოკლემეტრაჟიანი ფილმი სწორედ ასეთი მცდელობის ნათელი მაგალითია. ფილმის ყველაზე ძლიერი მხარე მისი ვიზუალური ნაწილია, რომელიც უდავოდ იმსახურებს მაყურებლის ყურადღებას, თუმცა, ამავდროულად, სცენარი და სიუჟეტური განვითარება იმდენად სუსტია, რომ, საბოლოო ჯამში, ფილმი მხოლოდ ნახევრად შესრულებული დაპირების შთაბეჭდილებას ტოვებს.
ფილმის მთავარი ღირსება და ნამდვილი სავიზიტო ბარათი მისი ოპერატორული ნამუშევარია. ალექსანდრე სუჯაშვილის ხელში კამერა არა მხოლოდ აფიქსირებს მოვლენებს, არამედ ქმნის ემოციურ განწყობას და ხაზს უსვამს პერსონაჟების შინაგან სამყაროს. ოპერატორი ოსტატურად იყენებს სინათლესა და ჩრდილს, რათა შექმნას დახვეწილი და ვიზუალურად გამართული კადრები. კამერა ხშირად ფოკუსირდება დეტალებზე: დურგლის ხელებზე, რომლებიც სათამაშოებს სიცოცხლეს სძენენ. ეს კადრები პერსონაჟის შრომისმოყვარეობასა და ხელობისადმი დამოკიდებულებას უსვამს ხაზს. ამ მომენტებში ფილმი დუმს, სიტყვების გარეშე საუბრობს და მაყურებელს უნიკალურ ესთეტიკურ გამოცდილებას სთავაზობს. განათება და კომპოზიცია იმდენად ჰარმონიულია, რომ მაყურებლისთვის ფილმის ყურება სასიამოვნო ხდება. თითოეული კადრი, როგორც დამოუკიდებელი ხელოვნების ნიმუში, გულდასმითაა გააზრებული.
მიუხედავად ვიზუალური ბრწყინვალებისა, ფილმის მთავარი სისუსტე მისი შინაარსია. სიუჟეტი ზედმეტად სქემატური და პროგნოზირებადია. ახალგაზრდა, კეთილი, შრომისმოყვარე ბიჭი, რომელიც დედას უვლის და ხელოვნების ნიმუშებს ქმნის, ბანალურობის შთაბეჭდილებას ქმნის. პერსონაჟების მოტივაცია და ქმედებები ზედაპირულია. გასაგებია, რომ შვილს უყვარს დედა და შრომობს, მაგრამ გაუგებარია მისი შინაგანი კონფლიქტები, ოცნებები ან შიშები. ის მხოლოდ ერთგანზომილებიანი ფიგურაა, რომელიც სიკეთეს განასახიერებს.
გოგონას პერსონაჟი კიდევ უფრო ნაკლებად არის წარმოჩენილი. ის ფილმში მხოლოდ სიუჟეტის განვითარებისათვის ჩნდება. გატეხილი სათამაშო ცხენი დახმარების თხოვნისა და, შესაბამისად, რომანტიკული ინტერესის გაჩენის უხერხული საბაბია. მათი ურთიერთობა ზედმეტად სწრაფად ვითარდება და დამაჯერებლობასაა მოკლებულია. სიყვარული, რომელიც, როგორც ჩანს, ერთი შეხედვით ჩნდება, არ არის გამყარებული დიალოგებით, საერთო ინტერესებით ან ღრმა ემოციური კავშირით. ამის გამო, მათი შეხვედრა და შემდგომი სიყვარულის ამბავი ხელოვნურად გამოიყურება.
სიუჟეტის ყველაზე სუსტი წერტილი ის არის, რომ ის არ სთავაზობს მაყურებელს არანაირ მოულოდნელობას ან დამაინტრიგებელ სიტუაციას. ყველა სცენა ისე ვითარდება, როგორც ამას მაყურებელი პირველივე წუთიდან ივარაუდებდა. ფილმი არ იკვლევს პერსონაჟების ფსიქოლოგიურ სიღრმეებს ან მათ ირგვლივ არსებულ სამყაროს. ის შემოიფარგლება მხოლოდ იდილიური, მაგრამ მოსაწყენი ამბის მოყოლით.
ფილმი გვიტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ რეჟისორს ვიზუალური ნაწილი იმდენად ხიბლავდა, რომ შინაარსზე ნაკლებად იფიქრა. ეს არის სრულყოფილი მაგალითი იმისა, თუ როგორ შეიძლება დახვეწილმა ტექნიკურმა შესრულებამ, როგორიცაა ოპერატორული ნამუშევარი, ვერ გადაარჩინოს სუსტი სცენარი. ფილმს ჰქონდა პოტენციალი, გამხდარიყო ემოციურად დატვირთული ამბავი ადამიანურ ურთიერთობებზე, ხელობაზე და სიყვარულზე, მაგრამ ამის ნაცვლად, ის მხოლოდ ლამაზი, მაგრამ უემოციო კადრების კოლექციად დარჩა. ეს მნიშვნელოვანი გაკვეთილია ნებისმიერი დამწყები კინემატოგრაფისტისთვის: ვიზუალური სილამაზე, ოპერატორული ხელოვნება და რეჟისორული ნიჭი თუ ერთიანობაში არ ემსახურება ძლიერ და დამაჯერებელ სიუჟეტს, მხოლოდ ნახევრად სრულყოფილ შედეგს იძლევა. მიუხედავად ამისა, ამ მოკლემეტრაჟიანი ფილმის ავტორებს შეუძლიათ იამაყონ, რადგან მათ შექმნეს ვიზუალურად გამორჩეული ნამუშევარი, რაც სამომავლოდ მათ დიდ შემოქმედებით პოტენციალზე მეტყველებს.
სალომე გოგოლი
